Blog

Stan ciągłego przemęczenia u dziecka może być uwarunkowany zarówno błędami w jego stylu życia jak również problemami zdrowotnymi. Zarówno w jednym jak drugim przypadku, nie należy tego tematu bagatelizować i warto się sytuacji dziecka przyjrzeć nieco bliżej.

Bez wątpienia jedną z głównych przyczyn zmęczenia u dzieci jest nadmierne obciążanie ich różnymi zadaniami jak również brak poświęcenia odpowiedniej uwagi temu jak funkcjonują na co dzień. Przemęczenie wynika na ogół z napiętego grafika zajęć szkolnych i pozaszkolnych, niewystarczającej ilości snu, małej ilości ruchu czy błędów w sposobie odżywiania. Spora część rodziców podchodzi niezwykle ambicjonalnie do wychowania swoich dzieci, aplikując im często sporo rozmaitych korepetycji, zajęć muzycznych, sportowych, kółek zainteresowań, co nie zawsze idzie w parze z siłami, predyspozycjami czy uzdolnieniami dziecka. Takie napięcie może rodzić u dziecka silne osłabienie i w konsekwencji powodować kłopoty zdrowotne czy psychologiczne.

Problemem może być również sytuacja odwrotna, czyli niedostateczne zwracanie uwagi na to co dziecko robi i dawanie mu zbyt dużej swobody. Dziecko nie potrafi jeszcze oceniać przyszłych konsekwencji swoich działań jak również nie widzi takiej potrzeby. To, że spędza mnóstwo czasu przed komputerem, chodzi późno spać czy objada się przez cały dzień słodyczami nie jest dla niego problemem. Kiedy również nie dostrzegają tego rodzice sytuacja może wymknąć się spod kontroli.

Co mówią o swoim samopoczuciu dzieci?

Jednym z kolejnych etapów Ogólnopolskiego Projektu Badawczo-Edukacyjnego ZDROWA KLASA było przebadanie dużej grupy dzieci pod kątem ich codziennego samopoczucia . Do tej pory takie informacje zbieraliśmy głównie od rodziców, którzy nie zawsze w swojej ocenie byli obiektywni. Tym razem postanowiliśmy dotrzeć do samych dzieci i spytać jak w rzeczywistości naprawdę się czują.

Nasze badania przeprowadziliśmy na grupie 2375 dzieci z 42 szkół podstawowych. Łącznie przebadaliśmy 158 klas 1-8. To dało nam bardzo szeroki obraz i możliwość uzyskania informacji, czy stan przemęczenia u dzieci należy do rzadkości, czy też stanowi większy problem.

W ramach przeprowadzonych badań, 35%dzieci stwierdziło, że silne zmęczenie dopada ich praktycznie codziennie. Czyli co 3 dziecko w szkole czuje się mocno przemęczone. Tutaj ten problem nieco bardziej akcentują dziewczynki, które w grupie tych dzieci stanowią 57%. Niepokojące jest to, że silne zmęczenie jest szczególnie dostrzegane w godzinach rannych (37%) i dopołudniowych (10%). Czyli blisko połowa dzieci odczuwa przemęczenie w pierwszej połowie dnia, kiedy ich aktywność psychofizyczna powinna być największa. To obrazuje, że poranny efekt silnego zmęczenia jest głównie wynikiem błędów popełnionych poprzedniego dnia.

Przyczyną rannego przemęczenia u dzieci mogą być zarówno błędy w sposobie odżywiania, jak również brak odpowiedniej ilości odpoczynku czy niewystarczająca ilość snu.

43% badanych dzieci zdeklarowało, że udaje się na nocny spoczynek między 22.00 a 24.00, a 10% znacząco po północy. Jak się okazuje najdłużej przesiadują chłopcy (63%). Z uwagi, że dzieci w okresie szkolnym wstają na ogół dość wcześnie, to co drugie dziecko może mieć problem z brakiem dostatecznej ilości snu.

Dzieci same to potwierdzają

Jak wynika z dalszych prowadzonych przez nas badań, 64% dzieci ma ogromny problem z porannym wstawaniem, a na zajęciach szkolnych we wczesnych godzinach rannych czuje się przemęczona i senna. Ten problem znów nieco bardziej dostrzegają dziewczynki (54%).

Niedosypianie może powodować u dzieci szereg niekorzystnych następstw, jak problemy z koncentracją, utrwalaniem informacji, nadpobudliwością, rozdrażnieniem czy wzmożoną agresją. Zbyt krótki sen może także zaburzać u dzieci równowagę hormonalną, powodować nadwagę, osłabiać ogólną wydolność organizmu, prowadząc w efekcie do wielu powikłań zdrowotnych.

Brak dostatecznej ilości snu zwiększa również ryzyko porannego niedożywienia u dzieci. Przemęczone i senne dziecko nie ma rano praktycznie wcale apetytu, stąd aż 34% dzieci nie jada przed wyjściem z domu śniadań. 23% dzieci nie jada również drugich śniadań w szkole. W następstwie tego, wzmożony apetyt u dzieci pojawia się dopiero w godzinach późnopopołudniowych i wieczornych co deklaruje 44% dzieci. Pod tym względem również nieco gorzej wypadają dziewczynki (58%).

Niezwykle niebezpieczne zjawisko

Nasze życie całkowicie zdominowały komputery, telewizja i telefony komórkowe. Z tym problemem kompletnie nie radzą sobie dorośli, a co tutaj dopiero mówić o dzieciach. Młode pokolenie dorastające w świecie coraz silniejszych doznań wirtualnych stało się praktycznie niewolnikiem rozmaitych urządzeń. Jak wykazują nasze badania, 57% dzieci spędza kilka godzin dziennie przed komputerem lub telewizorem, nie wliczając w to oczywiście zajęć szkolnych on-line prowadzonych w czasie pandemii. Nasze statystyki nie obejmują także czasu spędzonego w przeglądaniu telefonu komórkowego, no co przeważnie przeznaczane jest do 2-3 godzin dziennie. Można więc powiedzieć, że dzieci praktycznie cały swój wolny czas spędzają w świecie wirtualnym. Między innymi z tego powodu wydłuża im się też czas dobowej aktywności, gdyż ogrom atrakcji internetowych angażuje ich do późnych godzin nocnych. Tylko 10% dzieci jest pod tym kątem ograniczane lub kontrolowane przez rodziców.

Ogrom czasu spędzanego przed ekranem telefonów czy komputerów może skutkować wadami postawy, bólami kręgosłupa, nadwyrężeniem mięśni karku i nadgarstka, pogorszeniem wzroku. Ale nie to jest największym problemem.

Dużo większe skutki negatywne pojawiają się w psychice dzieci. Dzieci uzależnione od komputera stają się ospałe, przemęczone, nadpobudliwe i przejawiają coraz więcej różnych form agresji. Mają problem z koncentracją, nauką, często dopada ich depresja a nawet myśli samobójcze. Komputer i internet stają się przestrzenią, w którą dzieci uciekają, nie radząc sobie ze swoimi problemami. Zagubione, nie potrafią odróżniać świata wirtualnego i rzeczywistego.

Problem też często bagatelizują sami rodzice, co w dużej mierze jest robione dla wygody. Dziecko przed komputerem jest ciche, spokojne, nie zawraca głowy, jest pod kontrolą, nie naraża się na złe środowisko. Rozumowanie takie jest jednak całkowicie błędne. Dziecko rzucone w otchłań świata wirtualnego staje się tak naprawdę inwalidą społecznym, pozbawionym w przyszłości samodzielnego i satysfakcjonującego życia. Dlatego rola rodziców powinna być tutaj zdecydowanie bardziej odpowiedzialna i stanowcza.

Zaburzenia w stanie zdrowia

W ramach przeprowadzonego raportu pragniemy także zaakcentować, że stan chronicznego zmęczenia u dzieci nie zawsze musi być podyktowany czynnikami stylu życia dziecka. Twierdzenie, że jedynie komputer, brak odpowiedniej ilości snu czy złe odżywianie są przyczyną zmęczenia u dzieci może okazać się niebezpiecznym uproszczeniem. Bardzo często stan osłabienia może być też objawem jakiegoś ukrytego problemu zdrowotnego. Wśród takich zagrożeń wymienia się m.in. niedokrwistość, boreliozę, zmiany nowotworowe czy depresję. Dlatego każdy stan przemęczenia dziecka powinien uwrażliwiać rodziców i dawać im sygnał do bardziej zdecydowanych działań. Jeżeli dziecko odczuwa ciągłe zmęczenie a stan ten nie poprawia się mimo fizycznego i psychicznego odpoczynku, to niewątpliwie warto skorzystać z porady lekarza, który ukierunkuje dalszy proces postępowania diagnostyczno-terapeutycznego.